business ethics

Leer hoe je een sociale brand blust en ethische dilemma’s bespreekbaar maakt. DM of bel me bij interesse!

De jaarlijkse oefening om te leren hoe snel, vaardig en zelfverzekerd te evacueren bij brand, staat gewoon op de agenda bij de meeste bedrijven. Maar wat doe je bij een sociale brand? Onveilige situaties als discriminatie, uitsluiting, pesten, intimidatie, fraude komen ook voor in bedrijven. Hoe goed ben je daarop voorbereid? Welke training volgen je medewerkers hiervoor om snel, vaardig en zelfverzekerd aan de bel te trekken?

In aansluiting op de Dilemma Breaks, kun je nu met ‘Dilemma Dialogen’ dit concreet oefenen. In het kader van mijn opleiding tot ‘Gespreksleider Moreel Beraad’, bied ik je een gratis sessie voor jou en je team aan. 

Deze sessie biedt: 

• Het creëren van een open cultuur: Leer hoe je een omgeving kunt bevorderen waarin teamleden zich vrij voelen om hun ideeën, zorgen en dilemma’s te delen. 

• Het versterken van teamverbinding: De ‘Dilemma Dialogen’ bevordert communicatie en begrip. Hierdoor kunnen teams beter samenwerken bij het oplossen van complexe vraagstukken. 

• Het ontwikkelen van besluitvaardigheid: Oefen met het bespreekbaar maken of het nemen van beslissingen in een veilige omgeving. Dit vergroot de capaciteit van je team om doordachte keuzes te maken wanneer dat het meest nodig is. 

• Het verbeteren van veerkracht: Net zoals bij een evacuatieoefening bouw je met deze sessie veerkracht op om uitdagingen aan te gaan en snel te reageren op veranderende omstandigheden. 

Geïnteresseerd? Stuur een DM of bel me om de sessie te bespreken. Bereid je team voor op succes en ontwikkel een organisatiecultuur waarin moeilijke problemen en beslissingen met vertrouwen worden aangepakt. 

Het mes snijdt aan twee kanten: je helpt mij want deze gratis oefening leert mij ervaring op te bouwen als gespreksleider en jij je team veerkrachtig te maken.

Limitarisme

Sinds kort staat limitarisme ineens volop in de belangstelling. Een column van Sander Schimmelpenninck in de Volkskrant, een artikel in het FD, en op BNNVARA een discussie over limitarisme . Toch is dit geen nieuw begrip al moet ik eerlijk toegeven dat ik het ook niet kende. Het is al veel eerder gemunt door prof. dr. Ingrid Robeyns. Zij stelt dat er een maximum aan rijkdom zou moeten zijn. Ofwel een bovengrens aan wat een mens aan inkomen en vermogen mag vergaren. Er is immers ook een ondergrens voor wat we in een geciviliseerde maatschappij als de onze acceptabel vinden. Daaronder moeten we mensen ondersteunen zodat ze niet onder deze armoedegrens geraken. Zou een bovengrens dus ook niet tot de mogelijkheden behoren of moeten kunnen behoren?

De hier zeer beknopte toelichting over politiek filosofe Robeyns en haar limitarisme doet geen recht aan haar en haar werk maar helpt om een idee te krijgen. In een artikel uit 2022 licht ze haar visie toe. Een paar kernwoorden. Ze schaart haar opvattingen over limitarisme onder de stroming van de zogeheten probleem-gestuurde politieke filosofie. Dat wil zeggen dat het over praktische problemen gaat en kijkt naar wat het kan bijdragen aan de analyse en oplossing van het probleem. Voorts noemt ze dat het zowel een comparatieve als relatieve connotatie kent. Comparatief in de zin dat het altijd in vergelijking met anderen is. Relationeel omdat het naar de relatie of verbinding met anderen kijkt. Daarnaast zet ze limitarisme af tegen egalitarisme en sufficientarianisme: egalitarisme beoogt gelijkheid voor mensen qua politiek een sociale mogelijkheden; sufficientarianisme beoogt dat elk mens voldoende heeft. Beide zijn vormen van distributieve rechtvaardigheid (zie het boeiende. artikel van Robeyns voor nadere toelichting).

Easterlin-paradox

Voordat ik verder ga met een beschouwing over wat ethisch zou zijn of simpelweg goed voor de maatschappij, wil ik even de theorie van Richard Easterlin aanstippen. Easterlin was de eerste econoom die onderzoek deed naar geluk. Hij komt tot ontdekking dat er een correlatie is tussen inkomen en geluk. Echter slechts tot een bepaald niveau. Daarboven wordt men niet gelukkiger. Dit geldt zowel voor individuen als naties. Dit verschijnsel staat bekend als de Easterlin-paradox.  Het inkomen waarvan wordt gezegd dat je daarboven niet meer gelukkiger wordt, lijkt te liggen rond de 180.000 – 200.000 euro op jaarbasis. Het jaarsalaris waarmee men gelukkig is, ligt zelfs veel lager (zie het web voor de verschillende salarissen in relatie tot happiness). Easterlins’ theorie kijkt eveneens naar wat anderen hebben (comparatief) en naar de verhouding met of tot anderen (relationeel).

Het verschil tussen Robeyns en Easterlin is hun invalshoek of discipline, respectievelijk politieke filosofie en economie. Beide invalshoeken zijn interessant in een maatschappelijk en politiek debat.

De kardinale deugden van Aristoteles

Terug naar de filosofie en meer specifiek naar de ethiek. Recent woonde ik een lezing bij van de Denker des Vaderlands, emeritus hoogleraar wijsgerige ethiek Paul van Tongeren. Zijn vertoog ging over Aristoteles en diens kardinale deugden.

De naam kardinaal komt van het Latijnse woord ‘cardo’, dat scharnier betekent. Er zijn vier kerndeugden waarom alles draait (zie de afbeelding hierboven). Ze zijn als scharnieren, waaraan de deur met alle deugden draait. Ofwel, de kardinale deugden zijn onmisbaar voor een deugdzaam leven en zijn aanwezig in elke andere deugd (mijn artikel over virtue ethics gaat hier nader op in). Mij gaat het in relatie tot het limitarisme vooral om de vierde deugd, gematigdheid, matigheid of zelfbeheersing. Wat deugden of deugdzaam leven is, is voor ieder persoon verschillend en situatie-afhankelijk, volgens Aristoteles. Een antropologische insteek voor een ethisch gezichtspunt, denk ik als antropologe en ethica.

In zijn Ethica Nicomachea introduceert hij ‘het gulden midden’. Dit staat voor het wenselijke midden tussen twee uitersten, of twee ondeugden. Een vaak gebruikt voorbeeld ter illustratie. Aristotles noemt als deugd moed. Daartegenover zet hij twee ondeugden: lafheid en roekeloosheid of overmoed. Als we bezit in dit licht bekijken, is armoede een uiterste (ik zou het geen ondeugd willen noemen want wie wil nu arm zijn?) en rijkdom en met name excessieve rijkdom het andere uiterste. Dit een ondeugd noemen gaat wellicht ook wat ver. Aristoteles zegt niet dat je niet rijk mag zijn, maar zegt dat niet té rijk zou moeten willen zijn.

Maatschappelijke discussie

Robeyns’ limitarisme vraagt een reflectie over wat rijk en té rijk is. Eastelins’ happiness theorie geeft aan dat een natie of een persoon niet gelukkiger wordt boven een bepaalde grens van rijkdom. Een combinatie van dit politieke filosofische gedachtegoed met het economische welzijnsdenken, vormt wellicht een interssant vertrekpunt voor een maatschappelijke discussie. Want excessief rijk zijn geen ondeugd noemen hangt af van wat je er mee doet: in vergelijking tot anderen en in relatie tot anderen. Tijd om hier eens goed met elkaar van gedachten over te wisselen.

P.S. ik heb in dit artikel geen aandacht besteed aan de impact en effecten van extreme rijkdom. Het op de eerste dag van de Wereld Economic Forum in Davos gepubliceerde rapport van OXFAM Novib doet dat wel en stelt eveneens de vraag of het geen tijd is voor een rijkdomsgrens?

Dilemma’s op de Werkvloer

1. De Sales & Marketingafdeling wil een nieuwe dienst lanceren maar de IT afdeling voorziet problemen wanneer jullie nu al ‘live’ gaan. S&M zet de lancering door.
2. De buitendeur van je bedrijf staat wagenwijd open, binnen wordt er 23 graden gestookt. Wanneer je hierover iets zegt, word je smalend weggezet als “klimaatactivist”.
3. Eén van je grootste klanten discrimineert een aantal van je medewerkers. Collega’s gaan hier al grappend in mee. De medewerkers die het betreft zijn gekwetsts maar zeggen er niets van.

Iedereen heeft er mee te maken: ethische, sociale en duurzame dilemma’s op de werkvloer. Soms betreft het vrij onschuldige zaken, makkelijk te bespreken en op te lossen. Maar soms betreft het serieuzere zaken en/of vergrijpen die niet zo maar op tafel komen, worden genegeerd of zelfs oogluikend worden toegestaan. 

On/Gewenst Gedrag: een grijs gebied

Het ongewenste gedrag bij The Voice en DWDD maakt duidelijk dat het niet altijd gemakkelijk is om dingen bespreekbaar te maken. Ongewenst gedrag behelst meer dan alleen seksueel onwenselijk gedrag: pesten, agressie of discriminatie op de werkvloer vallen ook onder onwenselijk gedrag. Er is een grijs gebied tussen wenselijk en onwenselijk gedrag. Op het Nationaal Compliance Congres zo mooi verwoord als ‘betamelijk’ en ‘onbetamelijk’ gedrag.

Het bespreekbaar maken van wat er speelt in de organisatie vraagt om lef, veiligheid en vertrouwen. Het gaat juist om de vraagstukken op het ‘grijze’ gebied: wat moet je doen, wat kun je doen, én wat zou je moeten doen? En misschien nog belangrijker of uitdagender: wat wil je doen, welke ambities wil je realiseren? Ofwel: welk gedrag vinden jullie gewenst?

1. Hoe gaan S&M en IT samen een succesvolle lancering van de nieuwe dienst realiseren?
2. Hoe gaan jullie energie bewuster worden? En besparingen behalen?
3. Hoe worden jullie een inclusief bedrijf?

Kortom, welke impact wil je maken: voor jezelf, voor je collega en het hele bedrijf?

Dilemma Breaks

Daarom helpt Dilemma Breaks gedrag bespreekbaar te maken. Laagdrempelig. Veilig. Open. Vertrouwd. Tijdens de ochtend koffie of lunch. In 59 minuten. Wat zijn ethische, sociale, duurzame en economische dilemma’s waar je tegen aan loopt? Hoe ga je met elkaar om? En hoe zou je willen dat er met elkaar wordt omgaan? Past dit gedrag bij jullie organisatie(cultuur)? En is dit in lijn met de purpose van het bedrijf? Hoe gaan jullie het verschil maken? En nieuwe ambities realiseren?

Maak een afspraak om te bespreken hoe je Dilemma Breaks kan inzetten in je bedrijf: mail a.lombarts@aloaconsultancy.nl of bel: 06-29522961

Voor meer informatie over mijn zakelijke achtergrond en mijn passies en hobbies.