Geen categorie

ESG het is een term die de komende tijd veelvuldig voorbij zal komen. Net als CSRD, de nieuwe wetgeving die bedrijven verplicht over hun duurzaamheid te rapporteren. Daarnaast zijn er nog tal van andere afkortingen waardoor je snel door de bomen het bos niet meer ziet.

Op deze website zullen we telkens een onderwerp aansnijden waarover we wat meer vertellen en de links met ESG en CSRD duidelijk maken. In dit eerste blog gaan we dieper in op de belangrijkste termen rond deze onderwerpen.

De termen uitgelegd.

ESG staat voor Environmental, Social en Governance. In goed Nederlands vertalen we dit naar milieu of ecologie, sociaal spreekt voor zich en met governance bedoelen we bestuur.

CSRD is de afkorting voor corporate social reporting directives. Het duidt op de verplichte duurzaamheidsrapportage. Naast de al lang verplichte financiële rapportage moeten bedrijven ook verantwoording afleggen over hun beleid op duurzaamheid, ook wel de niet-financieel rapportage genoemd.

Een laatste term is de ESRS hetgeen European Sustainability Reporting Standards betekent. 

Er zijn nog meer termen en afkortingen maar deze zijn wel de belangrijkste. Daarnaast zijn er een aantal begrippen dat samenhangt met deze rapportages. We noemen er drie: dubbele materialiteit, ketenverplichting en stakeholders.

Om te beginnen met dubbele materialiteit; dit betreft de impact van de omgeving op het bedrijf én de impact van het bedrijf op de omgeving. Het gaat dan om ontwikkelingen in de omgeving, het land of zelfs de wereld die invloed hebben op je bedrijf. De Covid-pandemie is hier een goed voorbeeld van. In Ons land legden lockdowns de hospitality industrie nagenoeg stil. Wereldwijd nam het aantal reizen drastisch af. Gelukkig duurde dit niet al te lang in vergelijking met een ontwikkeling die van veel langdurigere aard is: de klimaatverandering. Talloze maatregelen op nationaal en lokaal niveau treffen ook de hospitality industrie. Te denken valt aan het terugdringen van afval of energieverbruik. Dit laatste, de beschikking over voldoende energiebronnen, staat door de Russische oorlog met Oekraïne ook zwaar onder druk met als gevolg onzekerheid over toevoer en energieprijzen. Deze impact van buiten naar binnen is de zogeheten financiële materialiteit.

De impact materialiteit gaat over de invloed die een bedrijf heeft op haar omgeving. Ook hier weer een voorbeeld. De kleine Limburgse gemeente Landgraaf zou niet of nauwelijks bekendheid genieten als daar niet het jaarlijkse evenement Pinkpop zou plaatsvinden. Gedurende drie dagen trekt dit festival duizenden bezoekers, en dit aantal overtreft vele malen het inwonertal. Het festival vergt een grote inspanning op meerder vlak als logistiek, veiligheid, schoonmaak, catering e.d. De impact op Landgraaf zowel positief als minder positief laat zich raden.

Ketenverplichting is het tweede begrip da belangrijk is in deze nieuwe wetgeving. Bekend en veelgebruikt voorbeeld is chocolade. De verkoper van chocolade moet zich ervan vergewissen dat de producent een eerlijk productieproces heeft. De producent moet zich ervan vergewissen dat de chocobonne eerlijk zijn verkregen, tegen een faire prijs, zonder slaven- of dwangarbeid, en al helemaal niet door kinderarbeid. Dit gaat nogal ver maar dat is wat de ketenverpichting inhoudt. Een situatie die meer aanspreekt in de hospitality industrie is het inhuren van personeel. Worden de ingehuurde medewerkers fatsoenlijk betaald, niet gediscrimineerd, bestaat er gelijke behandeling van manen en vrouwen ed.

Tot slot het laatste begrip, stakeholders. Impact op en van gaat over stakeholders. Stakeholders zijn alle partijen die een belang hebben bij een bedrijf, zowel financieel of niet-financieel: medewerkers, klanten, leveranciers, de overheid, de omgeving, de brancheorganisatie en overheidsinstanties.

De duurzaamheidrapportage dient om transparant te zijn over de rol van duurzaamheid binnen je bedrijf naar al je stakeholders. 

In volgende blogs gaan we telkens dieper in op een aspect van deze nieuwe wetgeving en wat dit voor je bedrijf betekent of gaat betekenen.

Stakeholder versus shareholder

Lange tijd lag de focus op shareholders. Maar het tij lijkt definitief te keren. De strijd tussen shareholders of stakeholders werd in de jaren tachtig prominent op de kaart gezet door de opponenten Edward Freeman en Milton Friedman. Friedman, fervent voorvechter van de vrije markt, staat bekend als voorstander van winstmaximalisatie voor aandeelhouders. Freeman daarentegen vindt dat bedrijven niet alleen naar de belangen van de eigenaren moeten kijken. Hij was pleitbezorger van een focus op een breder palet van stakeholders. Onder deze belanghebbenden schaart hij onder meer medewerkers, klanten, leveranciers en overheidsinstanties met hun uiteenlopende belangen.

Lang leek in deze ‘tweestrijd’ Friedman’s aandeelhouderswaarde de boventoon te voeren. Sterker nog in de afgelopen decennia van neoliberalisme voerde het belang van de aandeelhouder de boventoon. Inmiddels, aan de vooravond van de invoering van de Corporate Social Reporting Directives (CSRD), groeit het besef dat niet alleen de belangen van shareholders belangrijk zijn. Een stakeholder benadering waarbij de belangen van alle stakeholders mee worden genomen, lijkt de overhand te krijgen.

ESG en CSRD

De wet Corporate Social Reporting Directives (CSRD) is in 2021 door de Europese Commissie aangenomen. Vanaf 2024 moeten grote bedrijven hieraan voldoen. Deze wet verplicht bedrijven om naast een financiële verslaglegging ook een niet-financiële verslaglegging te produceren. Anders gezegd, de CSRD verplicht bedrijven om te rapporteren over hun duurzaamheid. Concreter over de drie duurzaamheidsthema’s: milieu of environmental (E), maatschappij of social (S), en bestuur of governance (G). Bedrijven moeten inzicht verschaffen hoe de ontwikkelingen op duurzaamheidsgebied hun raken (outside-in) en tegelijkertijd moeten ze inzicht verschaffen wat de invloed van het bedrijf is op de omgeving (inside-out). Dit wordt dubbele materialiteit genoemd: de impact op en de impact van het bedrijf, ofwel de financiële en de impact materialiteit. Rapporteren alleen is niet voldoende. Bedrijven dienen in kaart te brengen waar ze staan op verschillende aspecten van duurzaamheid, wat ze gaan doen om te verbeteren, en wanneer ze dat bereikt hebben.

Stakeholders en ESG

De filosoof Freeman vond uitsluitend aandacht voor de eigenaren ontoereikend. Immers er zijn vele mensen die een belang hebben bij of impact ondervinden van bedrijven. Zo ondervinden de bewoners in de buurt van Tata Steel bijna dagelijks last van de staalgigant. En moet de onderneming zwaar aan de bak om CO² neutraal en duurzaam te gaan produceren. De rechtszaak die milieudefensie tegen Shell had aangespannen vanwege hun klimaatbelasting, Shell heeft deze verloren, is zelfs revolutionair te noemen. Maar ook misstanden in de zin van grensoverschrijdend gedrag als bij de programma’s The Voice en De Wereld Draait Door, zijn voorbeelden van weinig tot geen aandacht voor het belang van andere stakeholders, jonge talenten of medewerkers.

Het moet anders. Meer aandacht voor alle stakeholders en niet alleen maar voor de shareholders en winst. Freeman zei het al in 1984 (zie meer over Freeman en stakeholders theorie in mijn proefschrift). Zo krijgt Freeman bijna 40 jaar later toch nog het gelijk aan zijn kant. En begint de rest van de wereld dit ook in te zien.

Hoe doet Nederlandse Hotelindustrie het in de top?.

In 2020 startte ik mijn Master Ethiek aan DCU (Dublin City University). Daarvoor heb ik een aantal essays geschreven. Sommigen wil ik publiceren, anderen wil ik beschikbaar stellen op mijn eigen website. Via mijn blogs zal ik daarvoor aandacht vragen. Tevens geef ik met een abstract kort weer waar het essay over handelt.

Dit eerste essay handelt over vrouwelijk leiderschap in Nederlandse hotelindustrie. Het is een onderwerp dat me na aan het hart is. Ik heb indertijd mijn carrière in de hotelindustrie opgegeven omdat ik moeite had met de toen heersende ongelijkheid. Tussen man/vrouw – directie/ operatie – ‘Nederlanders’/migranten, ed. Zelf zat ik aan de ‘goede’ kant: jonge vrouw, directiefunctie, snel carrièrepad. Maar dit knaagde juist. Deze ongelijkheid gecombineerd met de berichtgeving over de positie van de vrouw in 2020, inspireerde een studie te doen naar de posities van vrouwen aan de top van de Nederlandse Hotelindustrie.

‘There are more Dutch CEO’s called Peter than Female Executives’,

zo kopte een Nederlands dagblad in op Internationale vrouwendag in maart 2020. Wat een schokkende ervaring. Dit was ruimschoots voordat het gender quotum werd aangenomen in 2022. Het schets een onthutsend beeld over de stand van zaken in de top van het Nederlands bedrijfsleven.

Waarom schokkend? Nu dat er meer mannen zijn die Peter heten dan vrouwen in de top zou iets kunnen zeggen over hoeveel mannen er wel niet ‘Peter’ heten. Heel veel. Maar dat is niet het geval. Het getal dat bij dit bericht hoorde was vijf. Vijf mannen in de top van het Nederlandse bedrijfsleven met de naam ‘Peter’. En dus minder dan vijf vrouwen in de top van het bedrijfsleven. Dat is het onthutsende.

Het essay heb ik gepubliceerd op mijn publicatie pagina. Het geeft een beschouwende ethische blik over wel of geen vrouwen aan de top van de Nederlandse hotelindustrie. Dit essay was een voorstudie van het later gepubliceerde artikel in het blad ‘Journal of Hospitality and Tourism Insights‘, geschreven met studente Diane Lereculey-Péran en docent David Brannon. Hieronder het abstract voor wie alleen de essentie wilt lezen.

Read more

Redelijk weldenkend…? 

Mijn laatste blog dateert van een hele tijd geleden. Er daarin trok ik de conclusie dat ik mijn zelfbeeld – van redelijk weldenkend mens – wellicht moest bijstellen. Nu is het natuurlijk nooit ongezond om je eigen kunnen kritisch te beschouwen. En het is volgens mij helemaal weldenkend om jezelf niet al te serieus te nemen. Al is het alleen maar om met een zekere lichtheid en zelfspot het leven tegemoet te kunnen treden. En dit geldt misschien nog wel meer als je ethiek studeert.

Toch is er vandaag reden om eens stil te staan bij mijn denken. Het was Descartes die ooit zei: ik denk dus ik ben (cogito, ergo sum). Wat betekent denken? Hoe essentieel of zelfs existentieel is denken?

Voor Socrates was het essentieel. Het vormde zijn bestaansrecht. Het bevragen, proberen te doorgronden , en weer doorvragen, staat vandaag de dag nog steeds bekend als het Socratisch Gesprek. Het helpt om te onderzoeken wat we denken en waarom we dit denken. Socrates, maar ook Plato en Aristoteles, de klassieke filosofen op wiens schouders velen hebben gestaan, wakkerden zo bij mij de interesse in de filosofie aan.

Socrates met zijn manier van bevragen en onderzoeken, Aristoteles met zijn deugdenethiek. En Epicurus die bekend staat als de filosoof van het genot en vriendschap, als een hedonist… maar ook van het eenvoudige leven.

patient journey

De patient-journey begint bij de huisarts

De patient-journey, een steeds vaker gebruikte term. Wat betekent dit eigenlijk? Het BerylInstitute omschrijft de patient-journey als volgt: ‘The sum of all interactions, shaped by an organization’s culture, that influence patient perceptions across the continuum of care.’ (2018). Interessant is dat organisatiecultuur hier centraal staat. Toch zou ik niet kijken naar een organisatie maar naar de keten van aanbieders die samenwerkt. Ik neem de vergelijking met de reisindustrie die veel customer journeys bekijkt en zich niet beperkt tot het eigen product zoals de vliegreis maar ook de context bekijkt. Een goed voorbeeld is Transavia die de krantenreis zeer gedetailleerd in kaart heeft gebracht en waarbij bijvoorbeeld de beleving van het vliegveld meetelt.

Read more

Een nijpende tekort aan medewerkers in de zorg

Twintig jaar geleden werkte ik voor ’s lands grootste uitzendorganisatie als manager van een paar vestigingen. Een van die vestigingen ‘deed’ gezondheidszorg, een andere was verantwoordelijk voor al het horeca personeel in Groot-Amsterdam (de term metropool hanteerden we toen nog niet). Wat me bijstaat uit die tijd was dat we een schreeuwend gebrek hadden aan verplegend personeel, met name verpleegkundigen A en B zoals dat in die tijd heette (algemeen en psychiatrisch). En aan thuiszorg medewerkers. Ik weet nog hoe groot mijn verontwaardiging was toen we in de zomer alle ingewerkte thuiszorg medewerkers moesten vervangen door de goedkopere ‘zomerthuiszorg-medewerker’. Het scheelde niet veel, hoe veel weet ik niet meer, maar met de bezuinigingen (ook toen al) en schaarse budgetten telde elk dubbeltje (dit is het pre-euro tijdperk). De patienten/clienten konden niet meer rekenenen op hun vertrouwde hulp maar kregen een nieuwe die na twee maanden als ze net was ingewerkt weer werd in geruild voor de oude medewerkers van voor de zomer. Als die er nog waren want velen hadden een andere werkgever, betrouwbaardere, gevonden.

De horeca trekt moeilijk medewerkers aan

Ook was een van mijn teams verantwoordelijk voor horeca medewerkers. Er was een schreeuwend gebrek aan koks. Sterker nog de voltallige keukenstaf van een van Amsterdams meest gerenommeerde hotels solliciteerde naar banen elders. Het hotel stond wel heel goed bekend, men leerde er ook veel maar de chefkok smeet met de pannen naar de hoofden van zijn keukenploeg. Dat deden Franse top-chefs ook dus dat soort barbaarse praktijken werden gedoogd. Alles in de context van die tijd.

Sowieso was de horeca sector in die tijd nog wat archaïsch in zijn personeelsbeleid. Sterk hiërarchisch gestructureerd werd je als medewerker pas echt serieus genomen als je op management niveau was aanbeland. Veel medewerkers op lagere niveaus hadden te maken met vervelende roosters, lange werktijden, lage salariëring en hoge eisen. Voor mij een reden om een ander carrièrepad te kiezen ook al zat ik aan de ‘goede’ kant van de hiërarchie.

Wat is er veranderd?

Inmiddels zijn ruim twintig jaar verder. Natuurlijk is er veel veranderd. Zowel in de zorg als in de horeca. En in de maatschappij als geheel. Mensen zijn mondiger geworden, leven langer en leven langer thuis, hebben hogere eisen en ga zo maar door. U / je weet zelf best wat er allemaal veranderd is tenzij je 15 jaar oud bent.

Toch vind ik het opvallend dat de problemen op personeelsgebied zich niet hebben opgelost. Of zelfs zijn toegenomen en nog veel erger worden. Slimme koppen hebben al langer dingen voorspeld als toename van de bevolking, leeftijd, eenpersoonshuishoudens, gecompliceerde ziektebeelden, een hogere economische welvaart e.d.. Tegelijkertijd neemt de werkdruk toe; er moet meer met minder mensen en middelen. Ook de sociale druk stijgt: we moeten meer, we willen meer, we kunnen meer.

Het wordt toch echt tijd om anders te gaan denken en anders te gaan organiseren. Want we lopen nu al vast en dat gaat steeds erger worden. Wie gaat omdenken? Wanneer gaan we luisteren naar de wensen en behoeften van medewerkers? Wat kan technologie toevoegen?

Het zijn zo maar een paar vragen waar ik me over buig en buigen zal. Wordt vervolgd.

Geluk

Deze week ben ik begonnen met de masterclass ‘Grondslagen van Geluk’. Vanuit diverse perspectieven en disciplines zoals theologie, psychologie, economie, genetica e.d. wordt ‘happiness’ bestudeerd. Allereerst de vraag wat is geluk en is het maakbaar? De eerste vraag brengt tal van inzichten en zoals zo vaak bij het bestuderen van een fenomeen, zijn er ook zeer uiteenlopende definities aan te dragen. Net als dat de meningen uiteenlopen over de maakbaarheid ervan. Het zou te ver voeren om hier en nu beide in een korte beschouwing te omschrijven maar ik kom daar later zeker in detail op terug. Of ik verwijs naar publicaties van de hand van wetenschappers vanuit bovenkomende disciplines en mijn eigen publicaties.

Geluk of happiness geniet een grote aandacht. Steeds meer regeringen en instituties (bv OECD, VN, Worldbank) nemen geluk als een graadmeter over hoe het met mensen gaat. Jaarlijks verschijnt het World Happiness Report (zie: world happiness report 2017.pdf) dat de mate happiness meet in de wereld. “Increasingly, happiness is considered to be the proper measure of social progress and the goal of public policy.

Read more

Van cliënt naar patiënt…

Deze week was ik weer eens voor de jaarlijkse check-up bij mijn dermatoloog. Eigenlijk bedenk ik me elk jaar pas dat het weer tijd wordt om weer eens langs te gaan, als ik hoor dat mijn vader de dermatoloog heeft bezocht. En er weer iets is geconstateerd of weggehaald. Of bij iemand anders in de familie. En aangezien dat met enige regelmaat gebeurt, kom ik dus ook jaarlijks bij de specialist, als cliënt en niet als patiënt…

Zo ook nu. Afspraak gemaakt en kon meteen de week er op komen. Voordat ik de afspraak in ging had ik mijn lunchafspraak met een kwartier vervroegd. Een bezoekje duurt namelijk nooit echt erg lang. Hetgeen overigens niets aan de grondigheid afdoet.

Read more

Openbaar vervoer in Indonesië

Het is altijd interessant in het buitenland de bus te nemen. Waarom? Omdat dit heel goed weergeeft hoe de ‘normale’ man of vrouw zich van A naar B begeeft. ‘Normaal’ in de zin van degenen die zich (nog) niet een auto kunnen permitteren en daarom aangewezen zijn op het openbaar vervoer. Want juist in ontwikkelende landen is het reizen in een eigen auto een duidelijk teken van dat je het goed hebt en boven een bepaalde klasse uitstijgt. Het geeft aan dat je ‘geslaagd’ bent. Althans in Indonesië heb ik me laten vertellen. Dus hoe krom je er ook voor moet liggen, een auto is belangrijk voor je maatschappelijk aanzien.

Vandaar dat ik altijd een ritje met de bus maak. Want het geeft mij snel inzicht in bepaalde zaken. Zoals bijvoorbeeld omgangsvormen. Mijn ervaringen van afgelopen zomer in Bandung (Indonesië) en Ierland zijn hier een voorbeeld van.

Read more

Hip & happening

Elke week opent er wel een nieuwe winkel in de Javastraat. De straat is hard op weg om de leukste winkelstraat van de stad te worden en daarmee de Negen Straatjes of de Haarlemmerstraat definitief van hun troon te stoten. In het geval van de laatste lijkt dat overigens alleen nog te moeten voor het oog van de toerist die zich baseert op zijn gedateerde reisgids.

De Javastraat was lang gelden een volksbuurt, daarna een Vogelaarswijk met een grote culturele diversiteit en is nu op weg om een gegentrificeerde buurt te worden. Het begon met “Licht en Meubels” dat lang voordat de straat populair werd neerstreek in de toen nog door Turkse en Marokkaanse slagers en groenteboeren gedomineerde straat. Dat was lef want het was helemaal niet zeker dat de buurt de toch niet al te goedkope waar uit de winkel zou aanschaffen. Ook restaurant de Wilde Zwijnen behoorde tot de pioniers van de straat. Met de opknapbeurt van het Javaplein en de vestiging van Borneohof met een filiaal van de OBA, de Coffee Company en een trendy fitness was de toon definitief gezet. Alras volgde hippe koffie- en dranktentjes. Wie had ooit kunnen bevroeden dat er zich een heuse rumbar zou vestigen?

Read more